Hırsızlık Suçu, Türk Ceza Kanunu’nun Malvarlığına Karşı İşlenen Suçlar bölümünde düzenlenmiş olup kanun koyucu tarafından TCK’nın 141. ve 147. maddeleri arasında yer almaktadır.
Türk Ceza Kanu’nun 141. Maddesi uyarınca; ‘’Madde 141- (1) Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.’’ Hırsızlık suçunun tanımı yapılmış olup söz konusu suçun oluşabilmesi için kanun koyucu tarafından aranan unsurların bulunması gerekmektedir.
A.HIRSIZLIK SUÇUNUN UNSURLARI
1.MADDİ UNSUR
SUÇUN KONUSU
Hırsızlık suçunun konusunu yalnızca taşınır mallar oluşturmaktadır. Taşınmaz malların bulundukları yerden alınması mümkün olmadığından, hırsızlıık suçunun konuau olabilmesi mümkün değildir.
FAİL
Kanun koyucu tarafından özel bir düzenlemeye gidilmediğinden Hırsızlık Suçu’nun faili herkes olabilmektedir.
MAĞDUR
Kanun koyucu tarafından özel bir düzenlemeye gidilmediğinden Hırsızlık Suçu’nun faili herkes olabilmektedir. Mağdurun işbu suçun konusu olan taşınmazı maliki olması veya taşınmazı zilyetliğinde bulundurması gerekmektedir.
2. MANEVİ UNSUR
Hırsızlık suçunun taksirle işlenebilmesi, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmediğinden işbu suç ancak kasten işlenebilmektedir. Kastın varlığını kabul edebilmek için ise failin aldığı malın başkasına ait olduğunu biliyor olmasına rağmen bu malı kendi zilyetliğinde bulundurmak istemesi gerekmektedir.
B. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ
1.TEŞEBBÜS
TCK uyarınca teşebbüsün varlığını kabul edebilmek için; failde kastın bulunması ve failin hareketinin suçun oluşmasına elverişli olmasına rağmen iradesi dışında , elinde olmayan sebeplerle suçun tamamlanmaması gerekmektedir. Ancak doktrinde çoğunlukla Hırsızlık Suçu’nun teşebbüs aşamasında kalmış olması kabul edilmemektedir.
2.İŞTİRAK
Hırsızlık suçunda her türlü iştirak halinden söz etmek mümkündür. Öyle ki bu suçu işleyen kişiler arasında müşterek fail ya da dolaylı fail ilişkisi olabilir. Suçu beraber işleyen kişiler; müşterek fail iken, başkasına işlettiren ve o kişinin hareketlerini yönetip yönlendiren kişi ise dolaylı fail sıfatını haiz olmaktadır.
Bir kişi, hırsızlık suçunu işleyen faile yardım ediyorsa yardım eden olarak iştirak söz konusu olmaktadır. Hırsızlık suçunda azmettirici olarak iştirak da mümkündür.
C. HISIZLIK SUÇUNUN NİTELİKLİ HALİ
Madde 142- (1) Hırsızlık suçunun;
a) Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
b) (Mülga: 18/6/2014-6545/62 md.)
c) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
d) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
e) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
f) (Mülga: 2/7/2012-6352/82 md.) İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Suçun;
a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,
e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
g) büyük veya küçük baş hayvan hakkında,
h) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
(3) Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
(4) (Ek: 6/12/2006 – 5560/6 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
(5) (Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Hükmü ile nitelikli halleri ve hükmoluncak ceza miktarları sayılmıştır.
Ayrıca TCK 143.- 146.maddeler arasında Hırsızlık Suçu’nun diğer ceza halleri düzenlenmiş olup;
- SUÇUN GECE VAKTİ İŞLENMESİ MADDE- 143
Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
- DAHA AZ CEZAYI GEREKTİREN HALLER MADDE- 144
Hırsızlık suçunun;
a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla, İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
- MALIN DEĞERİNİN AZ OLMASI MADDE- 145
(Değişik: 29/6/2005 – 5377/16 md.) Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
- KULLANMA HIRSIZLIĞI MADDE- 146
Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz.
- ZORUNLULUK HALİ MADDE- 147
Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
D.HIRSIZLIK SUÇUNDA GÖREVLİ MAHKEME
5235 Sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemeleri Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkındaki Kanunun 14. Maddesi uyarınca “Mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler gözetilmeksizin kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur”. Hükmü yer almaktadır. Bu bağlamda Türk Ceza Kanunu’nun Hırsızlık Suçu’nun Basit ve Nitelikli Hallerini düzenleyen 141 ve 142. Madde’leri bakımından cezaların üst sınırının on yıldan fazla olmaması sebebiyle Asliye Ceza Mahkemesi görevlidir.
E. HIRSIZLIK SUÇUNDA YETKİLİ MAHKEME
5271 Sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunun 12 Maddesi uyarınca yetkili mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesidir.
F. HIRSIZLIK SUÇUNDA ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEPLERİ VE ETKİN PİŞMANLIK
1. ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEPLERİ
Madde 167- (1) Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan suçların;
a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,
b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın,
c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,
Zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikayet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
2. ETKİN PİŞMANLIK
TCK 168 – (Değişik: 29/6/2005 – 5377/20 md.)
(1) Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
(2) Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir.
(3) Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek cezanın, birinci fıkraya giren hallerde yarısına, ikinci fıkraya giren hallerde üçte birine kadarı indirilir.
G.HIRSIZLIK SUÇUNDA UZLAŞMA
Hırsızlık suçunun TCK 141’de yer alan basit uzlaştırma kapsamında sayılmıştır. Buna göre suçun basit hali söz konusu ise kovuşturma aşamasına geçilmeden önce uzlaştırma görüşmelerinin yapılması gerekmektedir. Ancak TCK 142 ve devamı maddelerinde yer alan nitelikli haller söz konusu ise uzalaştırma mümkün değildir.
H. HIRSIZLIK SUÇUNDA ŞİKAYETTEN VAZGEÇME
Hırsızlık suçunun basit ve nitelikli halleri resen soruşturulmaları gereken katalog suçlardandır. Bu nedenle şikayete bağlı olmayan suçlar arasında yer almaktadır. Hal böyle olmakla birlikte kamu davası açıldıktan sonar şikayetten vazgeçmek yargılamaya herhangi bir etkide bulunmayacaktır.
I. HIRSIZLIK SUÇUNDA HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI
Somut olayın özelliklerine göre hem suçun basit halinin hem de nitelikli halinin bulunduğu hallerde HAGB kararının verilmesi mümkündür.