Teknolojinin hızla geliştiği günümüzde, akıllı telefonlar ve diğer kayıt cihazları hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Bu durum, ses ve görüntü kaydını kolaylaştırırken, aynı zamanda özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması gibi temel hakların ihlal edilme riskini de beraberinde getiriyor. Özgür Önder Hukuk Bürosu olarak, bu hassas konuda müvekkillerimizi bilgilendirmeyi ve haklarını korumayı amaçlıyoruz. Bu makalede, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında “Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması” (TCK Md. 133) suçunu, ilgili diğer maddelerle bağlantısını, suçun unsurlarını, cezalarını ve bu tür bir durumla karşılaştığınızda neler yapabileceğinizi detaylı bir şekilde ele alacağız.
İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER: TCK MADDE 132, 133 VE 134
Ses ve görüntülerin izinsiz kayda alınması, Türk Ceza Kanunu’nda öncelikle özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar bölümünde düzenlenmiştir. Bu kapsamda üç temel madde öne çıkmaktadır:
- TCK Madde 132 – Haberleşmenin Gizliliğini İhlal: Kişiler arasındaki haberleşmenin (telefon, e-posta, mektup vb.) içeriğinin hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi veya kaydedilmesi bu madde kapsamında değerlendirilir.
- TCK Madde 133 – Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması: Bu makalenin ana konusunu oluşturan bu madde, en az iki kişi arasında aleni olmayan bir konuşmanın, rıza olmaksızın bir üçüncü kişi tarafından dinlenmesini veya kayda alınmasını suç sayar.
- TCK Madde 134 – Özel Hayatın Gizliliğini İhlal: Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya seslerin ifşa edilmesi bu madde kapsamında cezalandırılır.
Bu maddeler birbiriyle yakından ilişkili olup, olayın özelliklerine göre farklı maddelerden sorumluluk doğabilir.
TCK MADDE 133: KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALARIN DİNLENMESİ VE KAYDA ALINMASI SUÇU
TCK Madde 133 şu şekildedir:
- “(1) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaları, taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın bir aletle dinleyen veya bunları bir ses alma cihazı ile kaydeden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
- “(2) Katıldığı aleni olmayan bir söyleşiyi, diğer konuşanların rızası olmadan ses alma cihazı ile kaydeden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.”
- “(3) Kaydedilen konuşmaların hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi hâlinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve dörtbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması hâlinde de aynı cezaya hükmolunur.”
Suçun Unsurları:
- Fail:
- Madde 133/1 için: Konuşmanın tarafı olmayan herhangi bir üçüncü kişi.
- Madde 133/2 için: Konuşmanın taraflarından biri.
- Mağdur: Konuşmanın tarafı olan ve rızası alınmayan kişiler.
- Suçun Konusu: Kişiler arasındaki “aleni olmayan” (gizli, özel) konuşmalar veya söyleşiler. Kamuya açık bir alanda yapılan ve herkes tarafından duyulabilecek konuşmalar bu kapsama girmez.
- Fiil:
- Dinleme: Aleni olmayan bir konuşmayı bir alet yardımıyla gizlice dinlemek.
- Kayda Alma: Aleni olmayan bir konuşmayı veya söyleşiyi ses alma cihazı ile kaydetmek.
- İfşa Etme (Nitelikli Hal): Kaydedilen bu konuşmaların hukuka aykırı olarak başkalarına duyurulması, yayılması.
- Rıza Yokluğu: Suçun oluşması için en önemli unsur, konuşmanın taraflarından herhangi birinin veya (133/2 için) diğer konuşanların rızasının bulunmamasıdır.
- Manevi Unsur: Bu suç, kastla işlenebilen bir suçtur. Failin, aleni olmayan bir konuşmayı rızasız olarak dinlediğini veya kaydettiğini bilmesi ve istemesi gerekir.
“ALENİ OLMAYAN KONUŞMA” NEDİR?
“Aleni olmayan konuşma,” herkes tarafından kolayca duyulamayan, özel bir ortamda yapılan, gizli kalması beklenen sohbetlerdir. Örneğin, bir evde, ofiste yapılan özel görüşmeler, iki kişinin kendi arasında yaptığı fısıltılı konuşmalar aleni olmayan konuşma sayılır. Ancak, bir mitingde yapılan konuşma, sokakta bağırarak yapılan bir tartışma genellikle aleni kabul edilir.
CEZALAR VE NİTELİKLİ HALLER
- Temel Hal (TCK 133/1): Üçüncü bir kişinin izinsiz dinlemesi veya kaydetmesi durumunda 2 yıldan 5 yıla kadar hapis.
- Konuşmaya Katılanın Kaydetmesi (TCK 133/2): Konuşmaya katılan birinin diğerlerinin rızası olmadan kaydetmesi durumunda 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası.
- Kaydın İfşası (TCK 133/3 – Nitelikli Hal): Hukuka aykırı kaydedilen konuşmaların ifşa edilmesi (yayılması) durumunda 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 4000 güne kadar adli para cezası. Eğer bu ifşa basın ve yayın yoluyla yapılırsa ceza aynıdır.
HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ VE İSTİSNALAR
Genel kural, izinsiz ses ve görüntü kaydının suç teşkil etmesidir. Ancak bazı istisnai durumlarda hukuka uygunluk nedenleri gündeme gelebilir:
- Rıza: Tüm tarafların açık veya zımni rızasının olması halinde suç oluşmaz.
- Kanun Hükmünü İfa: Yetkili mercilerin (mahkeme kararıyla polis vb.) yasalara uygun olarak yaptığı dinleme ve kayıtlar suç teşkil etmez.
- Meşru Müdafaa ve Zorunluluk Hali: Yargıtay kararlarında, kişinin kendisine veya yakınlarına yönelik ani gelişen, devam eden veya tekrarı muhakkak bir saldırıyı başka türlü ispatlama imkanı olmadığında, delil elde etmek amacıyla yaptığı kayıtların meşru sayılabileceğine dair içtihatlar bulunmaktadır. Ancak bu durum çok dar yorumlanmakta ve her somut olaya göre ayrıca değerlendirilmektedir. Bu yola başvurmadan önce mutlaka bir avukata danışılmalıdır.
İZİNSİZ SES VEYA GÖRÜNTÜ KAYDI MAĞDURUYSANIZ NE YAPMALISINIZ?
- Durumu Tespit Edin ve Delilleri Koruyun: Kaydın yapıldığına dair şüpheniz varsa veya bir kayıt ifşa edilmişse, buna dair dijital veya fiziki kanıtları (mesajlar, e-postalar, tanıklar, kaydın kendisi) korumaya çalışın.
- Şikayette Bulunun: Zaman kaybetmeden Cumhuriyet Başsavcılığı’na veya kolluk kuvvetlerine (polis, jandarma) şikayette bulunun. Şikayet süresi, fiilin ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır.
- Hukuki Destek Alın: Bu tür davalar teknik detaylar içerdiğinden ve özel hayatın gizliliği gibi temel haklarla ilgili olduğundan, uzman bir ceza avukatından destek almanız hak kaybı yaşamanızı önleyecektir. Özgür Önder Hukuk Bürosu olarak bu süreçte size yol göstermeye hazırız.
İZİNSİZ SES VEYA GÖRÜNTÜ KAYDI YAPMAKLA SUÇLANIYORSANIZ NE YAPMALISINIZ?
- Sükunetinizi Koruyun: Panik yapmak yerine durumu anlamaya çalışın.
- İfade Vermeden Önce Avukat Talep Edin: Kollukta veya savcılıkta ifade vermeden önce mutlaka bir avukatın hukuki yardımından faydalanma hakkınız vardır. Vereceğiniz ifade davanın seyri açısından kritik öneme sahiptir.
- Hukuki Danışmanlık Alın: Bir ceza avukatı, hakkınızdaki suçlamaları değerlendirecek, lehinize olan delilleri toplayacak ve etkili bir savunma stratejisi geliştirecektir.
ÖZGÜR ÖNDER HUKUK BÜROSU OLARAK NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ?
Özgür Önder Hukuk Bürosu, özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması alanında uzmanlaşmış avukatlarıyla müvekkillerine şu hizmetleri sunar:
- Mağdurlar İçin: Şikayet sürecinin başlatılması, soruşturma ve kovuşturma aşamalarının takibi, maddi ve manevi tazminat talepleri.
- Sanıklar İçin: Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında hukuki danışmanlık, etkili savunma stratejilerinin geliştirilmesi, ifade ve duruşmalara katılım.
- Genel Danışmanlık: Ses ve görüntü kaydıyla ilgili yasal düzenlemeler hakkında bilgilendirme.
SONUÇ
İzinsiz ses ve görüntü kaydı almak, kişilerin özel hayatına ciddi bir müdahale olup Türk Ceza Kanunu’nda önemli yaptırımlara bağlanmış bir suçtur. Teknolojinin sunduğu imkanları kullanırken başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı göstermek esastır. Gerek mağdur gerekse sanık konumunda olun, bu tür bir durumla karşılaştığınızda profesyonel hukuki yardım almak, sürecin adil ve haklarınıza uygun bir şekilde ilerlemesi için hayati önem taşır.
Özgür Önder Hukuk Bürosu olarak, ses ve görüntü kaydı suçlarıyla ilgili her türlü hukuki sorununuzda yanınızdayız. Detaylı bilgi ve danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.