İş Kanunu’na göre her işveren çalışanlara her ay başında maaşını ödemek zorunda. Toplu sözleşmeler, özel iş sözleşmesi yapılması da şart değil üstelik, işçilerin ücreti en geç ayda bir ödenmeli. Peki, ya işveren işçiye maaşını ödemezse ne olur? Maaşı ödenmeyen işçi nereye başvurmalı? Ücreti ödenmeyen işçinin hakları nelerdir? Maaşla ilgili merak edilenler bu yazıda!
İş hukukuna göre işçinin çalışmasının bedeli olarak aldığı ücrete maaş deniyor ve her işveren çalışanına her ayın başında ücretini ödemek zorunda. Maaşı ödenmeyen işçilerin hakları neler, işveren maaşları hangi durumlarda geciktirebilir ve işveren işçinin maaşını ne kadar geciktirebilir gibi konular genel olarak üzerine konuşulan konular. Öncelikle şuna hemen cevap verelim, işveren işçinin maaşını geciktirebilir ancak belli şartlar altında ve belli bir süreyle. İş Kanunu’na göre zorlayıcı sebepler olması halinde yalnızca 20 gün süreyle işçiye maaşı geç ödenebilir. Burada zorlayıcı sebepten kasıt, sel yangın, deprem ya da hastalık gibi durumlardır.
İşçiye Maaşının Ödenmemesi
Ücret ya da maaş işçiye yaptığı işin karşılığı olarak ödenen miktardır. İşverenin, işçiye karşı en temel borcunun maaş olduğunu söyleyelim. Ücret türleri de var. Örneğin, giydirilmiş ücret işçinin ücretinin dışında para ve parayla ölçülmesi mümkün menfaat olarak sağlanan miktardan oluşan ücreti tanımlarken, net ücret işçinin eline geçen net miktarı anlatıyor. Brüt ücret ise işverenin elinden çıkan tutar. Brüt ve net arasındaki fark ise devlete giden tutar yani vergi oluyor.
İşçiye maaş ödemesinin kesin bir tarihi olacağına dair kural yok ancak her işçinin maaş gününü bilme hakkı olduğunu da unutmayın. İşverenler çalışanlarına ayda bir defa maaş ödemekle yükümlü. Nakit olarak ve Türk Lirası şeklinde ödenmesi de ayrıca önemli bir kural. Peki, maaşını döviz şeklinde alanlar için kural ne diyor diye soracak olursanız dövizle ödenen maaş Borçlar Kanununda belirlenen kur üzerinden TL’ye çevriliyor ve maaşın karşılığı olacak şekilde ödenmesi gerekiyor. Fazla mesai ücretlerinin de işçi maaşına eklenmesi zorunluluğu olduğunu belirtelim.
Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir?
Maaşı ödenmeyen işçinin hakları nelerdir sorusunun cevabı da oldukça önemli ve her çalışan bu sorunun cevabını mutlaka bilmeli. Örneğin maaşını alamayan bir işçi haklı nedenle istifa hakkına sahip… Maaşı ödenmeyen işçinin haklarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- İşinden istifa etmeden işini yerine getirmeyebilir. Yani çalışmayı bırakabilir ancak bunu da doğru şekilde uygulamak gerektiğinde şartlarını iyi bilmekte fayda var.
- Çalışmaya devam edebilir ancak bu süre zarfında işverenine maaşını ödenmesi için dava açabilir. Maaşı ödenmediği için istifa edip tazminat ve ödenmeyen ücretlerinin ödenmesini talep edebilir. Bunun için dava açması gerekir.
Maaşını Alamayan İşçi İş Avukatına Danışmalı
Maaşı ödenmeyen pek çok işçi başka bir iş bulamama kaygısıyla çoğu zaman maaş hakkının peşine düşmüyor ve aynı kurumda maaş almadan ya da çalışmaya devam ediyor. Kimi işverenler de bu durumdan istifade ediyor. İşte bu gibi durumlarda iyi bir iş hukuku avukatından danışmanlık ve destek almak önemli… Çünkü maaş her işçinin en temel hakkıdır. Maaşını alamayan işçi ilk önce alanında uzman bir iş avukatına başvurmalıdır.
Maaşını alamayan işçinin hakları kapsamında öncelikle İş Kanunu’nun 34. maddesi kapsamında çalışmama hakkı bulunuyor. Ancak maaşın taraflar arasında her ayın belirlenen gününde ödenmemiş olması, işçiye hemen çalışmama hakkını vermediğinin altını çizmekte fayda var. İşçinin çalışmayı bırakması da bazı şartlara bağlı… O şartlar ise şunlar:
- Maaşın ödeme gününden itibaren 20 gün boyunca ödenememiş olması. İşçi maaşım ödenmiyor diye hemen işi bırakırsa işveren haklı gerekçeyle çalışanının işine son verebiliyor. Ancak maaşın ödenmesi gereken günden itibaren en az 20 gün geçerse maaş hakkı çalışıyormuş gibi devam ediyor.
- İşçinin iş bırakabilmesi için İşverenin mücbir bir gerekçesinin de olmaması gerekiyor. Yani işveren bir hastalığı nedeniyle işçilerin ücretini ödeyemiyorsa işçiler işi bırakamıyor. Ancak herhangi bir mücbir sebep yoksa işçi işi bırakabiliyor. İşveren ekonomik nedenlerle çalışanlarına maaş ödeyemiyorsa yine işçi çalışmayı bırakabiliyor.
Maaşını Alamayan İşçilerin İş Sözleşmesi Devam Eder mi?
İş sözleşmesi feshedilmediği sürece devam ediyor. Maaşı ödenmeyen işçinin haklı nedenlerle iş bırakması halinde de iş sözleşmesi yine devam ediyor. Aynı zamanda iş sözleşmesi devam ettiği süre kıdem tazminatı hesaplanırken de dikkate alınıyor. İşçinin çalışmama hakkını kullanmasının işveren tarafında grev niteliğine alınması da mümkün değil. Maaşı ödenmeyen bir işçi işten çıkış yapmadan çalışmaya devam ederek alacağı için 5 senelik zamanaşımı süresi içerisinde dava açabiliyor. Hatta davanın yanı sıra icra takibi de başlatabiliyor. İşçi maaşının ödenmemesi nedeniyle işinden istifa edecekse bunu beklemeden hemen yapabiliyor. Yani, işçinin istifa etmeden çalışmayı bırakabilmesi için beklenmesi gereken 20 günlük süreyle bu durum birbirine karıştırılmamalı.
İşçi Ücreti Kapsamında Neler Var?
İşçinin ücretinin kapsamı konusu da oldukça önemli… Çünkü yalnızca maaş işçi ücreti kapsamına girmiyor. Bununla birlikte fazla mesai ücretleri ve prim, ikramiye gibi alacak kalemleri de işçi ücreti kapsamında bulunuyor. Fazla mesai alacağı da maaş içerisinde sayıldığından yine ödenmemesi halinde işçi 20 gün bekleyişin ardından çalışmayı bırakabiliyor.
Diğer Yazılarımız:
Ücreti Zamanında Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir?
İşten Çıkarılınca İşçi Nereye Başvurmalı?
Hamilelik Sebebiyle İşten Çıkarılmada İşçinin Hakları Nelerdir?